Obowiązek alimentacyjny polega na dostarczaniu środków utrzymania, a w miarę potrzeby wychowania osobie uprawnionej. Zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Należy mieć na względzie, że w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Ponadto zobowiązany może uchylić się od wykonania obowiązku alimentacyjnego względem uprawnionego, jeżeli żądanie alimentów jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Uprawnienie do uchylenia się od wykonania obowiązku alimentacyjnego nie dotyczy obowiązku rodziców względem małoletniego dziecka.
Obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dzieci
Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.
Obowiązek alimentacyjny między małżonkami
Zgodnie z przepisami kodeksu rodzinnego i opiekuńczego małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego.
W sytuacji gdy, jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny zobowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.
Pozostali uczestnicy obowiązku alimentacyjnego
Obok obowiązku alimentacyjnego przewidzianego w stosunkach pomiędzy rodzicami a dziećmi, przepisy przewidują także istnienie obowiązku alimentacyjnego wobec pozostałych krewnych, rodziców, rodzeństwa, dziadków. W takich przypadkach uwzględnia się kolejność podmiotów obowiązanych do świadczenia alimentacyjnego oraz ich zdolność majątkową i zarobkową jak również sytuację majątkową i zarobkową osoby uprawnionej.